دوره 12، شماره 24 - ( 12-1401 )
دوره 12 شماره 24 صفحات 45-29 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
HasanVand F, Shateri M, Shojayi A. Plant Motifs on the Tiles of the Ruined Jahānnāma Pavilion with Other Safavid Palaces. mth 2023; 12 (24) :29-45
URL: http://mth.aui.ac.ir/article-1-1910-fa.html
URL: http://mth.aui.ac.ir/article-1-1910-fa.html
حسن‌وند فاطمه، شاطری میترا، شجاعی اصفهانی علی. مقایسه نقش‌مایه‌های گیاهی کاشی‌های کاخ ویران‌شده جهان‌نما با سایرکاخ‌های صفوی اصفهان. نشريه علمي مطالعات تطبيقي هنر. 1401; 12 (24) :29-45
1- کارشناسی ارشد باستان‌شناسی دوران اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد.
2- دانشیار، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد. ، Shateri.mitra@sku.ac.ir
3- استادیار، دانشکده مرمت و باستان‌شناسی، دانشگاه هنر اصفهان.
2- دانشیار، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد. ، Shateri.mitra@sku.ac.ir
3- استادیار، دانشکده مرمت و باستان‌شناسی، دانشگاه هنر اصفهان.
چکیده: (1317 مشاهده)
کاخ جهان‌نما در ابتدای خیابان چهارباغ، یکی از کاخ‌های معروف دوره صفوی است که همچون بسیاری از کاخ‌های دیگر این دوره، در عهد قاجار و به‌صورت مشخص، حکومت ظل‌السلطان به طور کامل ویران‌شد. با کاوش‌های باستان‌شناسی در محدوده تقریبی کاخ در سال 1394 علاوه بر مشخص‌شدن مکان دقیق آن، تعداد قابل‌توجهی قطعات کاشی هفت‌رنگ با نقوش گیاهی به‌دست‌آمد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی نقوش گیاهی به‌کاررفته روی کاشی‌های کاخ ویران‌شده جهان‌نما و دستیابی به وجوه اشتراک و افتراق میان این نقوش با نقوش گیاهی کاشی‌های کاخ‌های برجامانده دورۀ صفوی در اصفهان و شناخت مـؤلفه‌های شاخص آنها صورت گرفته‌است. سوالات پژوهش شناسایی نوع نقوش گیاهی غالب در کاشی‌های کاخ‌جهان‌نما و شباهت‌ها یا تفاوت‌های آنها با سایر نقوش گیاهی روی کاشیکاری‌های دیگر کاخ‌های دورۀ صفوی شهر اصفهان است. اطلاعات این پژوهش از طریق روش یافته‌اندوزی توصیفی-تحلیلی و تطبیقی و با گردآوری اسناد و متون کتابخانه‌ای از یک‌سو و از سویی دیگر، بررسی 141 قطعه کاشی مکشوفه از کاخ جهان‌نما و تطبیق آنها با نقوش کاشی‌های کاخ‌های عالیقاپو، چهل‌ستون و هشت‌بهشت انجام شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان‌می‌دهد در میان نقوش گیاهی به‌کار رفته در کاشی‌های کاخ جهان‌نما، نقوش اسلیمی و ختایی به ترتیب، بیشترین کمیت را داشته‌اند و نقش‌های یادشده، با زیر مجموعه‌های وسیع، نشان از مطابقت بسیار با سایر نقوش موجود روی کاشی‌های دیگر کاخ‌های اصفهان دارند. در هر چهار بنای مورد پژوهش، بیشترین شباهت را می‌توان در تلفیق نقوش اسلیمی با نقوش ختایی مشاهده نمود در‌حالی‌که در برخی بخش‌ها، نقوش ختایی به صورت منفرد و تنها در یکی از کاخ‌ها به‌کار رفته‌اند.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
هنرهای کاربردی
فهرست منابع
1. افضل الملک، غلامحسین (1379). سفرنامه اصفهان. به کوشش ناصر افشار فر، تهران: مجلس شورای اسلامی.
2. الاصفهانی، محمدمهدی بن محمد‌رضا (1368). نصف جهان فی تعریف الاصفهان. تصحیح منوچهر ستوده، تهران: امیرکبیر.
3. الیاسی آزاد، فتانه (1396). "بررسی نوآوری های نقوش اسلیمی کاشی کاری عصر صفوی با تأکید بر نقوش ابداعی (مطالعه موردی: مساجد امام و شیخ لطف الله)". پایان نامه کارشناسی‌ارشد باستان‌شناسی، دانشگاه هنر اصفهان.
4. پوپ، آرتور (1390). شاهکار‌های هنر ایران. ترجمه پرویز ناتل خانلری، تهران: علمی‌وفرهنگی.
5. پورنادری، حسین (1385). روند تاریخی تعمیرات گنبد مسجد جامع عباسی، سومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، ارگ بم. جلد سوم، تهران: میراث فرهنگی.
6. تاورنیه، ژان باتیست (1363). سفرنامه. ترجمه ابوتراب نوری، با تجدیدنظر کلی و تصحیح حمید شیرانی، چاپ سوم، اصفهان: کتابخانۀ سنایی و تأیید.
7. تحویلدار اصفهانی، میرزا حسین خان (1342). جغرافیا‌ی اصفهان. به کوشش منوچهر ستوده، تهران: دانشگاه تهران.
8. جابری انصاری، حاج میرزا حسن خان (1321). تاریخ اصفهان و ری و همه جهان. اصفهان: عمادزاده.
9. جابری انصاری، حاج میرزا حسن خان (1378). تاریخ اصفهان. تصحیح و تعلیق جمشید مظاهری، اصفهان: مشعل و بهی.
10. حسن وند، فاطمه (1399). "مطالعۀ تطبیقی نقوش، مضامین و فنون کاشی های مکشوفه از کاخ جهان نما با دیگر کاخ-های صفوی شهر اصفهان". پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد.
11. داودی، فریده (1395). "پژوهشی بر نقش‌مایه‌های کاشی‌های مسجد شیخ لطف‌الله و به‌کارگیری آن در طراحی زیورآلات با ترکیب نقوش هندسی". پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد صنایع‌دستی، دانشگاه هنر اصفهان.
12. دلاواله، پیترو (1384). سفرنامه پیترو دلاواله. ترجمه شعاع‌الدین شفا، چاپ چهارم، تهران: علمی‌وفرهنگی.
13. رستمی، مجیدرضا (1387). مجموعه کامل و کاربردی طرح های تزیینی. تهران: فخراکیا.
14. رضاسلطانی، زهرا (1400). "مطالعه تطبیقی کاشی‌های با نقوش انسانی دوره صفویه با نگاره‌های هم‌دوره به‌منظور تاریخ‌گذاری نسبی آنها". پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد باستان‌شناسی، دانشگاه شهرکرد.
15. ریاضی، محمد رضا (1395). کاشی‌کاری قاجاری. چاپ اول، تهران: یساولی.
16. سیف‌الدوله، سلطان محمد (1364). سفرنامه سیف‌الدوله (سفرنامه مکه). تصحیح علی‌اکبر خداپرست، چاپ اول، تهران: نشر نی.
17. شاردن، ژان (1374). سفرنامه شاردن. ترجمه اقبال یغمایی، جلد چهارم، تهران: توس.
18. شاردن، ژان (1379). سفرنامۀ شاردن (قسمت اصفهان). به کوشش مرتضی تیموری، ترجمه حسین عریضی، اصفهان: گلها.
19. شاملو، ولی قلی بن داود قلی (1371). قصص الخاقانی. تصحیح سید حسن سادات ناصری، چاپ اول، جلد اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
20. شجاعی اصفهانی، علی (1395). "مطالعات باستان‌شناختی در محوطه جهان‌نما و خیابان چهارباغ محل ایستگاه قطار شهری در میدان امام حسین (دروازه‌دولت) و انقلاب" گزارش ارائه شده به میراث فرهنگی (منتشرنشده).
21. شجاعی اصفهانی، علی (1396). کاخ جهان‌نما و مدخل ورود به خیابان چهارباغ در اسناد تصویری و نوشتاری دوران صفوی تا پهلوی. پژوهشهای ایرانشناسی، (1)، 48-29.
22. علوی، مهدی (1390). کاشی. چاپ اول، اصفهان: جهاد دانشگاهی.
23. کشمیری، مریم (1398). تذهیب در ایران. چاپ دوم، تهران: سمت.
24. گالدیری، اوژنیو (1362). عالی قاپو. ترجمه عبدالله جبل عاملی، چاپ اول، تهران: سازمان ملی حفاظت آثار باستانی.
25. مالکی، شهریار (1366). اسلیمی و ختایی و گل شاه‌عباسی. تهران: فرهنگسرا.
26. ماهرالنقش، رؤیا و همکاران (1397). "بررسی تطبیقی نقوش جانوری در تزیینات کاشی‌کاری دوره صفویه با دوره قاجاریه در بناهای تاریخی اصفهان". پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد هنر اسلامی، دانشگاه هنر اصفهان.
27. ماهرالنقش، محمود (1361). طرح و اجرای نقش در کاشی‌کاری ایران دوره اسلامی(دفتر اول گره‌کش). تهران: موزه رضا عباسی.
28. مشتاقیان، سلیمه (1393). "تاریخ و مبانی نظری و عملی مرمت تزیینات معماری کاخ هشت‌بهشت اصفهان"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد مرمت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، استاد راهنما: بهنام پدرام.
29. مکی‌نژاد، مهدی (1387). تاریخ هنر ایران دوره اسلامی، تزیینات معماری. چاپ اول، تهران: سمت.
30. منصوری جزآبادی، جمیله (1393). "بررسی و مطالعه تکنیک ساخت و تزیین کاشی‌کاری در حمام‌های تاریخی شهر اصفهان، از آغاز عصر صفویه تا اواخر دوره قاجار". پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، باستان‌شناسی تمدن و فرهنگ اسلامی، دانشگاه هنر اصفهان.
31. نصر اصفهانی، غلامرضا (1389). عمارت هزارنقش. چاپ اول، تهران: مؤسسه نشر آثار هنری.
32. هنرفر، لطف‌الله (1351). هشت‌بهشت اصفهان. هنر و مردم، (117)، 16-2.
33. ویلسون، اوا (1386). طرح های اسلامی. ترجمۀ محمد‌رضا ریاضی، چاپ پنجم، تهران: سمت.
34. Babaie, S. (2008). Isfahan and its palaces: statecraft, Shi'ism and the architecture of conviviality in early modern Iran. Edinburgh: Edinburgh University Press. [DOI:10.1515/9780748633760]
35. Emami, F. (2019). All the City's Courtesans: A Now-Lost Safavid Pavilion and Its Figural Tile Panels, New York: Metropolitan Museum Journal: 54, 62-88. [DOI:10.1086/707573]
36. Holakooei, P. (2012). "Technological study of the seventeenth century haft rang tiles in Iran". Phd Thesis, Italy: Ferrara University.
37. Sarre, F. (1910). Denkmäler persischer Baukunst: geschichtliche Untersuchung und Aufnahme muhammedanischer Backsteinbauten in Vorderasien und Persien, Berlin, Wasmuth, Bd. 1 Tafelband, 1901, Bd. 2, Textband.
38. Thomson, J. (unpublished). A Collection of Photographs taken in Persia, Turkey and in the Caucasus, during a seven months' journey in 1891.
39. Wills, C. J. (1891). In the land of the lion and sun: or Modern Persia. Being experiences of life in Persia from 1866 to 1881. London-New York: Ward, Lock.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
