دوره 12، شماره 23 - ( 6-1401 )
دوره 12 شماره 23 صفحات 12-1 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Toghan N K, Khajeh ahmad attari A R, Taghavinezhad B, yazdanpanah H, Abasi S. Analysis of the image of to tie up Zahak in Tahmasbi and Rashida Shahnameh based on Gerard Genets narratology approach. mth 2022; 12 (23) :1-12
URL: http://mth.aui.ac.ir/article-1-1865-fa.html
URL: http://mth.aui.ac.ir/article-1-1865-fa.html
طغان نرگس خاتون، خواجه احمد عطاری علی رضا، تقوی نژاد بهاره، یزدان پناه حسن، عباسی سعید. تحلیل نگاره به بند کشیدن ضحاک در شاهنامه طهماسبی و رشیدا بر اساس رویکرد روایت‌شناسی ژرار ژنت. نشريه علمي مطالعات تطبيقي هنر. 1401; 12 (23) :1-12
1- کارشناسی ارشد هنر اسلامی، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان. ، nargestoghan@gmail.com
2- دانشیار، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان.
3- استادیار، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان.
4- مربی، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان.
2- دانشیار، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان.
3- استادیار، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان.
4- مربی، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان.
چکیده: (1338 مشاهده)
نگاره به بند کشیدن ضحاک، از جمله موضوعاتی است که مورد توجه نگارگران بوده است. در بسیاری از شاهنامه‌ها از جمله شاهنامه طهماسبی و رشیدا، این موضوع به شکلی متفاوت به تصویر کشیده شده است. هدف این مقاله، مقایسه نگاره‌ها با متن و با یکدیگر بوده است. یکی از نظریه‌پردازانی که در زمینه روایت‌شناسی تحقیقاتی داشته، ژرار ژنت از روایت‌شناسان مطرح ساختارگرا است که طرح جامع و کاملی برای بررسی متون روایی عرضه داشته است. او در نظریات خود به بررسی سه جنبه از گفتار یعنی؛ لحن، زمان و وجه یا حالت توجه داشته است. بر این اساس، سؤال اصلی مقاله این است که نحوه بازنمایی داستان ضحاک در دو نگاره طهماسبی و رشیدا با عنوان به بند کشیدن ضحاک با توجه به دیدگاه ژنت چگونه بوده است؟ در این پژوهش، از عناصر و اجزای داستان و روایت که عبارت هستند از؛ پی رنگ، شخصیت‌ها، زاویه دید، درون‌مایه، فضاسازی و زمان و نحوه قرارگیری آنها در بدنه داستان و روایت تصویری به‌عنوان مؤلفه‌های تأثیرگذار استفاده شده است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده و برای گردآوری مطالب، از منابع کتابخانه‌ای کمک گرفته شده است. از نتایج تحقیق چنین برآمده که توالی زمان در داستان بر اساس رخدادها صورت گرفته، اما در نگاره‌ها بر اساس حذف و برجسته‌سازی و استفاده از متن شعر برای پیوست رخدادها توسط نقاش شکل گرفته است. در نگاره به بند کشیدن ضحاک در شاهنامه رشیدا، نقاش به یک صحنه اکتفا کرده، اما در نگاره شاهنامه طهماسبی چندین رخداد را تصویر کرده که خود به این توالی کمک نموده است. از سوی دیگر، در متن شعر از چندین راوی استفاده نموده که در نگاره‌های فوق، محدودیت نمایش راوی دیده شده است. از نظر وجه یا زاویه دید نیز دست شاعر باز بوده، اما زاویه دید در نگاره‌ها به دلیل تجسمی بودن نسبت به شعر متفاوت است؛ هر یک از نگاره‌ها با توجه به فاصله کانونی امکان نشان دادن رخدادهای بیشتر را داشته که در این رابطه، شاهنامه طهماسبی به دلیل فاصله کانونی، جزئیات و تعداد پیکره بیشتری را نشان داده و این امر موجب کنش بیشتر حوادث شده است.
فهرست منابع
1. آلن، گراهام (1381). بینامتنیت. ترجمه پیام یزدانجو، چاپ هفتم، تهران: مرکز.
2. امیرخانی، غلامحسین (1393). شاهنامه طهماسبی. ترجمه علی اصغر منظرپور، چاپ اول، تهران: فرهنگستان هنر.
3. انصاری بارزی، عبدالکریم (1390). "روایت‌شناسی تصاویر شاهنامه بایسنغری". پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تصویرسازی. دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه تهران.
4. ایگلتون، تری (1368). پیش‌درآمدی بر نظریه ادبی. ترجمه عباس مخبر، چاپ اول، تهران: چاپخانه علامه طباطبائی.
5. بشیری، محمود و هرمزی، زهرا (1393). تحلیل ساختار روایت رمان آفتاب‌پرست نازنین. متن‌پژوهی ادبی، سال هجدهم (59)، 100-85.
6. بیک‌مرادی، نرگس (1387). بررسی تطبیقی فرم و رنگ در دو نگاره به بند کشیدن ضحاک در شاهنامه بایسنقری و شاهنامه شاه طهماسبی. فصلنامه هنر، (77)، 260-242.
7. تودوروف، تزوتان (1388). بوطیقای نثر. ترجمه انوشیروان گنجی، چاپ اول، تهران: نی.
8. حاجی آقا بابایی، محمدرضا (1396). بررسی روایت‌شناسانه طوطی‌نامه. متن‌پژوهی ادبی، سال بیست و یکم (74)، 78-53.
9. حبیبی، علی اصغر؛ مالکی جبلی، فاطمه و بهارلو، امیر (1395). روایت‌شناسی تطبیقی داستان «فریدون و ضحاک» و «موسی و فرعون». ادبیات تطبیقی، (14)، 138-119.
10. حسینی، سید رضا و ذکاوت، سحر (1399). مطالعه تطبیقی رابطه متن و تصویر در نگاره صحنه به دار آویختن ضحاک در شاهنامه بایسنقری، ابراهیم سلطان و طهماسبی. نگارینه (هنر اسلامی)، سال هفتم (19)، 171-153.
11. حسینی‌راد، عبدالمجید (1385). شاهکارهای نگارگری ایران. ترجمه کلود کرباسی، ماری پرهیزکاری و پیام پریشان‌زاده، چاپ اول، تهران: موزه هنرهای معاصر.
12. خدادادی، فضل‌الله و طاهری، حمید (1395). تبیین تفاوت‌های متن روایی و غیرروایی. متن‌پژوهی ادبی، سال بیست و یکم (71)، 47-29.
13. ریمون کنان، شلومیت (1387). روایت داستانی: بوطیقای معاصر. ترجمه ابوالفضل حری، چاپ اول، تهران: نیلوفر.
14. ژنت، ژرار (1399). گفتمان روایی: رساله‌ای در روش تحلیل. ترجمه مریم طیورپرواز، چاپ اول، تهران: مهراندیش.
15. طاهری، قدرت‌الله و پیغمبرزاده، لیلا سادات (1388). نقد روایت‌شناسانه مجموعه "ساعت پنج برای مردن دیر است" بر اساس نظریه ژرار ژنت. ادب پژوهی، (7 و 8)، 49-27.
16. فردوسی، ابوالقاسم (1390). شاهنامه. بر اساس نسخه معتبر مسکو. چاپ دوم، قم: سعید نوین.
17. محمدی، داوود و دژداه، فراست (1401). بررسی داستان شمسه و قهقهه بر اساس نظریه روایت‌شناسی ژنت. فصلنامه زبان و ادب فارسی، سال چهاردهم (50)، 157-131.
18. معینی، فرزانه (1389). بررسی برخی عناصر داستانی در داستان ضحاک (پی رنگ، شخصیت و شخصیت‌پردازی، زاویه دید، صحنه و صحنه‌پردازی). نامه پارسی، (52)، 46-25.
19. میرصادقی، جمال (1394). عناصر داستان. چاپ نهم، تهران: سخن.
20. نورائی، الیاس و خدادادی، فضل‌الله (1394). تفاوت‌های روایت‌پردازی و عناصر داستانی در داستان مصور و داستان‌های زبان‌بنیاد. انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران، (4)، 11.
21. یعقوبی، رؤیا (1391). روایت‌شناسی و تفاوت میان داستان و گفتمان بر اساس نظریات ژرار ژنت. پژوهش‌نامه فرهنگ و ادب، (13)، 311-289.
22. Bal, M. (1997). Narratology: Introduction to the Theory of Narrative. Toronto: University of Toronto Press.
23. Genette, G. (1980). 'Order In Narrative', in Narrative Discourse: An Essay in Method. Trans. Lewin, J.E. New York: Cornell University Press.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
