Ghasemi M, Baharlou A. Criteria of Artistic Expression in the First and Second Half of Qajar Era with an Emphasis on the Murals of Royal Reception in Negarestan Palace and Nezamiyeh Mansion. مطالعات تطبيقي هنر. 2020; 10 (19)
URL:
http://mth.aui.ac.ir/article-1-1479-fa.html
قاسمی مرضیه، بهارلو علیرضا. معیارهای گفتمان هنری در نیمه اول و دوم عصر قاجار
با تکیه بر ویژگیهای سبکشناختیِ دیوارنگاره صف سلام کاخ نگارستان و عمارت نظامیه. نشريه علمي مطالعات تطبيقي هنر. 1399; 10 (19)
URL: http://mth.aui.ac.ir/article-1-1479-fa.html
1- دانشکده هنر و معماری، دانشگاه سیستان و بلوچستان ، Mghasemi1505@arts.usb.ac.ir
2- دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
چکیده: (490 مشاهده)
دیوارنگاری از رسانههای هنریِ شاخصِ عصر قاجار و عرصهای مهم برای بازنمایی مضامین درباری و سلطنتی به شمار میآمده است. در این دوره شمار زیادی از این آثار در کاخها و عمارتها وجود داشته که هرچند بخش عمده آنها امروزه از میان رفته، در منابع مکتوب و تصویری میتوان وصفشان را مطالعه یا نگارهای از آنها را مشاهده کرد. نقاشیهای دیواری صف سلام فتحعلیشاه در کاخ نگارستان، و ناصرالدینشاه و درباریانش در عمارت نظامیه، در زمره همین آثار تاریخی و یادمانی قرار داشتهاند. این دو دیوارنگاره ویژگیهای منحصربهفردی را در حیطه تصویرگری و نمود شاخصههای بصریِ هنرِ نیمه اول و دوم قاجار به نمایش گذاشته و هریک به نوعی نماینده گفتمان تصویریِ این دو برهه تاریخی به حساب میآیند. پرسشی که در اینجا مطرح میشود این است که این دو اثر، در راستای بازنمایی چه ویژگیهای سبکشناختیِ منحصری از هنر قاجار هستند؟ و چه معیاری در گفتمان هنریشان تفاوت ایجاد میکند؟ نتایج پژوهش که به شیوه تطبیقی و توصیفی- تحلیلی انجام گرفته مبیّن آن است که هر دو نقاشی با هدفِ تجسمِ قدرت مطلقه، اقتدار، جایگاه و مکانت شخص شاه و نمایش کثرت حامیان و تابعان او ترسیم شدهاند. با این وجود، آنچه دو اثر فوق را از هم متمایز ساخته و هریک را نماینده گفتمان هنری عصر خود میسازد، بُعد «معناشناسی» و «شبیهسازی» آنهاست. این دو حیطه مفهومی، نخست به شکل قوالب آرمانی، قراردادی و تثبیتشده، و توصیفات قالبی و نمود خواستها، با گرایش به همسانی و یکنواختی (از مقتضیات بُعد معناییِ نظام هنریِ نیمه اول حکومت قاجار)، در دیوارنگاره صف سلام نگارستان؛ و سپس، به صورت مؤلفههایی چون بازنمود عینی، ثبت ظواهر، تفاوت و تمایز، کاستن از خصلت نمادین آرایهها، ظهور هویتهای مستقل و تقویت عامل تشخّص و تفرّد پیکرها، در دیوارنگاره صف سلام نظامیه (بُعد شبیهسازی هنر در نیمه دوم این دوره) نمود مییابد.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
هنرهای تجسمی