دوره 13، شماره 25 - ( 6-1402 )
دوره 13 شماره 25 صفحات 98-79 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Jafari Mohammadabadi F, Samanian S, Keshavarz Afshar M. (2023). Comparative Study of Characteristic of Human Images in Hunting Carpets and Miniatures in the Tabriz’s Second School. mth. 13(25), 79-98. doi:10.61186/mth.13.25.79
URL: http://mth.aui.ac.ir/article-1-1951-fa.html
URL: http://mth.aui.ac.ir/article-1-1951-fa.html
جعفری محمدآبادی فائزه، سامانیان صمد، کشاورز افشار مهدی. مطالعه تطبیقی شخصیت پردازی در قالی‌ها و نگاره‌های مکتب تبریز دوم با موضوع شکار نشريه علمي مطالعات تطبيقي هنر 1402; 13 (25) :98-79 10.61186/mth.13.25.79
1- دانش آموخته کارشناسی ارشد صنایع دستی، دانشگاه هنر، تهران.
2- استاد، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران. ،samanian@art.ac.ir
3- استادیار، دانشکده هنر، گروه پژوهش هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
2- استاد، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران. ،
3- استادیار، دانشکده هنر، گروه پژوهش هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
چکیده: (2187 مشاهده)
در دوره صفویه، کتاب‌های بسیاری توسط بهترین نگارگران زمان در کارگاه‌های سلطنتی برای شاهان صفوی مصور شده است. از طرف دیگر، علاقه پادشاهان صفوی به هنر ایران موجب برپایی کارگاه‌های درباری بافت قالی تحت نظر خودشان گردیده است. قالی‌های شکارگاه و نگاره‌های با مضمون شکار از دورۀ صفوی گروه مهمی از این آثار هستند که انسان از مهم‌ترین تصاویر آن‌ها است. هدف تحقیق حاضر شناخت نسبت‌های میان تصاویر انسانی در قالی‌های شکارگاه و نگاره‌های با مضمون شکار در مکتب تبریز دوم است. بر این اساس، سوال اصلی مقاله این است که چه تناسب تصویری و شخصیت‌شناختی میان تصاویر انسانیِ قالی‌های شکارگاه و نگارگری‌های با مضمون شکار وجود دارد. این تناسب بصری و شخصیت شناسی در راستای سنجش دو فرضیه در مورد شکل‌گیری طرح شکارگاه در فرش ایران و نحوۀ شکل‌گیری جریان طراحی در فرش طرح می‌شود. برای رسیدن به اهداف پژوهش، از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و از روش تحلیل تطبیقی استفاده شده است. همچنین اطلاعات مورد نیاز از طریق منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی جمع‌آوری شده‌اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهند از نظر بصری، بین تصاویر انسانی به‌کار رفته در آثار ذکر شده در دورۀ صفوی شباهت‌های نزدیکی وجود دارد که می‌توان دلیل آن را تأثیر نگارگری بر طرح و نقش قالی در نظر گرفت. این نتیجه بر این دستاورد تأکید می‌کند که نگارگران عصر صفوی در طراحی قالی‌های این دوره مشارکت داشته‌اند و این تأثیرگذاری را می‌توان حاصل این امر در نظر گرفت. علاوه بر شباهت بصری، از نظر شخصیت‌شناختی، پنج شخصیت انسانی از جمله شکارچی، قورچی، نوازنده، ملازم و تماشاگر در آثار مورد نظر تشخیص داده شد که سه شخصیت یعنی، شکارچی، تماشاگر و ملازم به صورت مشترک در قالی و نگارگری حضور دارند.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
هنرهای کاربردی
فهرست منابع
1. آژند، یعقوب (1394) مکتب نگارگری تبریز و قزوین و مشهد. چاپ دوم، تهران: فرهنگستان هنر.
2. ادواردز، سیسیل (1368). قالی ایران. ترجمه میهن‌دخت صبا، چاپ اول، تهران: انجمن دوستداران کتاب.
3. اعرابی هاشمی، شکوفه سادات و عبدالی، فهیمه (1391). نقش قورچیان در ساختار نظامی صفویه. فصلنامه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات، دوره هفتم (26)، 17-1.
4. الماسی، مهدی (1380). سیری در نگارستان نقاشی ایرانی. چاپ اول، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
5. ایزدی، عباس؛ خزایی، محمد و پورمند، حسنعلی (1396). بازنمایی قزلباش‌ها در نگاره‌های شاهنامه طهماسبی. هنرهای زیبا، هنرهای تجسمی، دوره بیست‌ودوم (4)، 53-42.
6. باصری، سمیه و کریمی، مریم (1397). پوشاک سنتی به نام قبا در ایران. انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال پانزدهم (54)، 290-257.
7. بصام، جلال‌الدین، فرجو، محمد حسین و سیدامیراحمد، ذریه‌زهرا (1383). رؤیای بهشت: هنر قالی‌بافی ایران. جلد اول، چاپ اول، تهران: تا 14.
8. بنی‌اسدی، محمدعلی (1393). بررسی نگاره‌های مرتبط با داستان ضحاک در شاهنامه طهماسبی از منظر تصویرسازی. نگره، (32)، 25-5.
9. بهدانی، مجید و مهرپویا، حسین (1390). بررسی تصویر بهرام گور در هنر ایران از دوره ساسانی تا پایان دوره قاجار. نگره، (19)، 19-5.
10. پوپ، آرتور (1377). سیر و صور نقاشی ایران. ترجمه یعقوب آژند، چاپ اول، تهران: مولی.
11. پیری، علی؛ حسنوند، محمدکاظم و فرهادیه، مرتضی (1399). تبیین شیوه طراحی قالی لچک و ترنج شکارگاه دوره صفوی (نمونه موردی: قالی شکارگاه موزه پولدی پتزولی). گلجام، دوره شانزدهم (38)، 169-149.
12. حسینی، سجاد؛ برمکی، فاطمه و حسینی صدر، علیرضا (1399). کارکرد نمادین وحوش درنده در دربار صفوی برمبنای نگارگری صفوی. جلوه هنر، سال دوازدهم (4)، 31-17.
13. حسینی، سید محمود (1399). بررسی تطبیقی صحنه شکار در دوره ساسانی و قالی‌های شکارگاه دوره صفویه (با تأکید بر قالی شکارگاه موزه هنر و صنعت اتریش، وین). تاریخ‌اندیش، سال سوم (7)، 164-145.
14. حشمتی رضوی، فضل‌الله (1389). تاریخ فرش: سیر تحول و تطور فرش‌بافی. چاپ دوم، تهران: سمت.
15. خزایی، محمد (1368). کیمیای نقش: مجموعه آثار طراحی اساتید بزرگ نقاشی ایران و بررسی مکاتب نقاشی از مغول تا آخر صفوی. چاپ اول، تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
16. دانشگر، احمد (1390). دانشنامه فرش ایران. جلد دوم، چاپ اول، تهران: سبک زندگی.
17. رضایی، فاطمه و حیدری، مرتضی (1396). بررسی تطبیقی نگاره‌های شاهنامه طهماسبی صفویان و اکبرنامه گورکانیان از دیدگاه نشانه‌شناسی. نگره، دوره دوازدهم (44)، 145-131.
18. رجبی، محمدعلی؛ اسماعیلی، علیرضا؛ آقایی، احسان و اثباتی، محمدحسن (1392). شاهنامه شاه طهماسبی. چاپ اول، تهران: فرهنگستان هنر.
19. زکریایی کرمانی، ایمان و دینلی، عاطفه (1395). مطالعه نقوش گروه شکار در فرش صفوی با تأکید بر نظام ارزشی (مطالعه موردی: قالی شکارگاه موزه هنرهای زیبا بوستون). دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم و مهندسی.
20. سعیدی، زبیر؛ اکبری، فاطمه؛ چرخی، رحیم و پورنامی، جواد (1396). بررسی تطبیقی نقش شکارگاه در دو اثر فرش و نگارگری (نمونه موردی: فرش شکارگاه موزه وین با نگاره شکار بهرام گور درمقابل آزاده از کلیات امیر علیشیر نوایی). مطالعات هنر اسلامی، دوره سیزدهم (26)، 74-51.
21. سودآور، ابوالعلاء (1380). هنر دربارهای ایران. ترجمه ناهید محمد شمیرانی، چاپ اول، تهران: کارنگ.
22. شاطری، میترا و احمد طجری، پروانه (1396). مطالعه تأثیرپذیری نگاره‌های شاهنامه طهماسبی از تغییر مذهب در دوره صفوی. نگره، (42)، 61-47.
23. شاطری، میترا؛ کاسی ماتک، معصومه؛ احمدی، عباسعلی و تقوی‌نژاد، بهاره (1400). مطالعه تطبیقی انواع زیورآلات مردان در دربار صفویان با مغولان کبیر هند. نگره، (58)، 119-105.
24. شایسته‌فر، مهناز (1384). عناصر هنر شیعی در نگارگری و کتیبه‌نگاری تیموریان و صفویان. چاپ اول، تهران: مطالعات هنر اسلامی.
25. شکری، حسن و جعفری دهکردی، ناهید (1401). تبیین تأثیرات هنر چینی بر فرش شکارگاهی منتسب به کاشان دوره صفوی موزه متروپولیتن مبتنی‌بر رویکرد بینامتنی از منظر ژرار ژنت. کاشان‌شناسی، دوره پانزدهم (1)، 94-77.
26. شیرازی، علی‌اصغر و کشاورز، حسام (1390). تحلیل نقشه فرش‌های شکارگاهی محمدحسین مصورالملکی برمبنای فرش‌های شکارگاهی دوره صفوی. گلجام، (20)، 96-73.
27. شهیدانی، شهاب؛ اصلاحی، مهشیدسادات و اصلاحی، متین‌سادات (1399). بررسی و تحلیلی بر آداب و اخلاق شکار حیوانات در عصر صفویه. تاریخ‌نامه ایران بعد از اسلام، دوره یازدهم (22)، 128-105.
28. صباحی، طاهر (1393). قالین: چکیده‌ای از تاریخ و هنر قالی‌بافی مشرق‌زمین. جلد اول، چاپ اول، تهران: خانه فرهنگ و هنر گویا.
29. صباغ‌پور آرانی، طیبه (1388). مطالعه تطبیقی جلوه‌های شکار در فرش‌های صفویه و قاجار. نگره، (10)، 91-65.
30. صادقی گندمانی، مقصودعلی و حسن‌شاهی، میمنت (1396). شاه عباس و هنر موسیقی. تاریخ‌نامه ایران بعد از اسلام، دوره هفتم (13)، 135-111.
31. عکاشه، ثروت (1380). نگارگری اسلامی. ترجمه سید غلامرضا تهامی، چاپ اول، تهران: سوره.
32. کریم‌اف، کریم (1384). سلطان محمد و مکتب او (مکتب نقاشی تبریز). ترجمه رحیم چرخی و جهانپری معصومی، چاپ اول، تبریز: دانشگاه هنر تبریز.
33. کری‌ولش، استوارت (1389). نقاشی ایرانی: نسخه نگاره‌های عهد صفوی. ترجمه احمدرضا تقا، چاپ دوم، تهران: شادرنگ.
34. کشمیری، مریم (1397). مقام نوازندگان در عصر صفوی برپایه نگاره مستی لاهوتی و ناسوتی اثر سلطان محمد. هنرهای زیبا، هنرهای نمایشی و موسیقی، دوره بیست‌وسوم (2)، 34-23.
35. محمدحسن، زکی (1357). تاریخ نقاشی در ایران. ترجمه ابوالقاسم سحاب، چاپ اول، تهران: سحاب.
36. ملکوتی، نداالسادات و زکریایی کرمانی، ایمان (1400). بازنمایی استحاله انسان زمینی به انسان قدسی در نگاره‌های دو حاشیه از قالی‌های صفویه به روش معناکاوی. نگره، (57)، 77-63.
37. مهدی راونجی، غلامرضا (1399). بررسی تاریخ مختصات پوشاک در عصر صفوی. پژوهشنامه تاریخ، دوره پانزدهم (58)، 132-113.
38. میرزاامینی، سید محمدمهدی و شاهپروری، محمدرضا (1392). بررسی ماهیت وجودی نقش شکار در فرش‌های دوره صفویه. گلجام، (24)، 124-97.
39. نقوی، منیرسادات و مراثی، محسن (1391). مطالعه تطبیقی کلاه مردان در سفرنامه‌ها و نگاره‌های دوران صفوی با تأکید بر دیوارنگاره‌های کاخ چهلستون اصفهان. مطالعات تطبیقی هنر، سال دوم (3)، 17-1.
40. وکیلی، ابوالفضل (1382). شناخت طرح‌ها و نقشه‌های فرش ایران و جهان. چاپ اول، تهران: نقش هستی.
41. Milanesi, Enza (1999). The Carpet: an illustrated Guide to The Rugs and Kilims of The World. London, New York: I.B. Tauris Publishers.
42. URL 1. https://museopoldipezzoli.it/en/textiles/#/dettaglio/119483_Frammento%20della%20bordura%20del%20Tappeto%20di%20caccia (Access Date 11/3/2022).
43. URL 2. https://sammlung.mak.at/en/collection_online?id=collect-98330 (Access Date 11/3/2022).
44. URL 3. https://collections.mfa.org/objects/49170/hunting-carpet?ctx=7fe3dad6-91d1-43f7-8a4aeecd0cfa763e&idx=7 (Access Date 13/3/2022).
45. URL4. https://collections.louvre.fr/en/ark:/53355/cl010330920 (Access Date 1332022).
46. URL 5. https://www.khalilicollections.org/collections/islamic-art/khalili-collection-islamic-art-zahhakslays-the-sacred-cow-barmayah-mss1030-folio30/ (Access Date 17/3/2022).
47. URL 6. https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452171 (Access Date 17/3/2022).
48. URL 7. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Muzaffar_Ali_Bahram_Gur_and_Fitna_hunting.png (Access Date 15/3/2022).
49. URL 8. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sivayush_and_Afrasiyab_in_the_hunting_field,_folio_182b_of_the_Shahnameh_of_Shah_Tahmasp.jpg (Access Date 15/3/2022).
50. URL 9. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sultan_Muhammad_Bahram_Gur_lion_hunting.png (Access Date 15/3/2022).
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
