دوره 12، شماره 24 - ( 12-1401 )
دوره 12 شماره 24 صفحات 93-81 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Sheikhi A, Enayati R, Makhmali Z, Tavasoliyan M, Saffari N. A comparative study of men's head covering in the Timurid and Safavid periods(A case study of the illustrations of Shahnameh Baysongori and Shah Tahmasabi). mth 2023; 12 (24) :81-93
URL: http://mth.aui.ac.ir/article-1-1922-fa.html
URL: http://mth.aui.ac.ir/article-1-1922-fa.html
شیخی علیرضا، عنایتی راضیه، مخملی زینب، توسلیان مریم، صفاری نجمه. بررسی تطبیقی پوشش‌سر مردان ادوار تیموری و صفوی (مطالعه موردی نگاره‌های شاهنامه بایسنقری و شاه طهماسبی). نشريه علمي مطالعات تطبيقي هنر. 1401; 12 (24) :81-93
علیرضا شیخی 
1، راضیه عنایتی2 ، زینب مخملی3 ، مریم توسلیان3 ، نجمه صفاری3
1، راضیه عنایتی2 ، زینب مخملی3 ، مریم توسلیان3 ، نجمه صفاری3
1- دانشیار گروه صنایع دستی، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران. ، a.sheikhi@art.ac.ir
2- کارشناسی ارشد هنر اسلامی، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد.
3- کارشناسی طراحی لباس، دانشکده الزهرا(س)، مشهد.
2- کارشناسی ارشد هنر اسلامی، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد.
3- کارشناسی طراحی لباس، دانشکده الزهرا(س)، مشهد.
چکیده: (1143 مشاهده)
پوشش‌سر، از اجزای فرهنگ پوشاک ایران بوده که ضمن القای مفاهیمی ویژه از تنوع بسیاری برخوردار بوده و نماینده طبقات اجتماع است. هدف مقاله، شناخت فرم پوشش‌سر مردان در دوره تیموری و صفوی است. بنابراین مقاله به دنبال پاسخ بدین پرسش‌هاست: اشکال پوشش‌سر در نگاره‌های دو شاهنامه بایسنقری و شاه طهماسبی کدام است و وجوه اشتراک و افتراق آن چیست؟ رویکرد تحقیق کیفی بوده و روش، توصیفی، تاریخی و تطبیقی است. در این سیر تاریخی فرم کلاه‌ها، کلاه‌خود‌ها، عمامه‌ها و تاج‌ها در دو شاهنامه مذکور مورد تحلیل قرارگرفته است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد پوشش‌سر مردان دوره تیموری نشان دهنده شغل، مذهب و موقعیت اجتماعی ایشان بوده است. همچنین شاهد تاثیر‌پذیری فرم سرپوش‌ها از هنر خاور دور بوده که نتیجه ارتباطات تجاری و سیاسی تیموریان با دربار چین است. در این دوره استفاده از عمامه به دلیل مسائل مذهبی، بسیار رایج بوده و تمامی افراد اجتماع، با هر جایگاه اجتماعی از این سرپوش استفاده می‌کردند. در رابطه با سرپوش مردان صفوی باید گفت پوشش‌سر متأثر از دوره تیموری بوده، اما تنوع فرم سرپوش‌ها نسبت به دوره پیشین تغییرات قابل تاملی داشته است که می‌توان مذهب را از تاثیر‌گذارترین دلایل آن بر شمرد. تاج قزلباش یا عمامه ۱۲ ترکی با میله قرمز رنگ- نماد شیعیان دوازده امامی- از نمونه‌های بارز آن است. همچنین با توجه به سبک، فرم، رنگ و تزیین کلاه و سرپوش‌ها می‌توان جایگاه اجتماعی افراد را درک کرد.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
هنرهای تجسمی
فهرست منابع
1. امجدی، آزاده (1398). بررسی تحولات سرپوش مردان در نگاره‌های صفوی براساس تحلیل منتخبی از نگاره‌ها. همایش ملی خوشنویسی و نگارگری، اصفهان. https://civilica.com/doc/923374. بازیابی شده در 9 بهمن 1401.
2. انصاری یکتا، مریم و احمدی پیام، رضوان (1393). بررسی تطبیقی پوشش زنان تصویرشده در شاهنامه بایسنقری و شاه‌طهماسبی. زن در فرهنگ و هنر (پژوهش زنان)، دوره 6 (4)، 551-531.
3. آریانا، آزاده (۱۳۹۳). تن‌پوش ایرانیان (از عیلامیان تا پهلوی). چاپ اول، قم: دارالتفسیر.
4. آژند، یعقوب (1387). مکتب نگارگری هرات. چاپ اول، تهران: فرهنگستان هنر.
5. بلالی اسکویی، آزیتا و طبقچی سالم، میلاد (1400). مطالعه تطبیقی سرپوش‌ها و آسمانه‌های تصویرشده در نگاره‌های دوره صفوی با تأکید بر جنسیت (نمونه‌های موردی: شاهنامه رشیدا و هفت‌اورنگ جامی). نگره، دوره 16 (60)، 171-157.
6. رحیمی، پریچهر (1385). نگرشی بر پوشاک ایرانیان از هزاره پیش از میلاد تا اواخر دوره هخامنشی. چاپ اول، تهران: توس.
7. شاهنامه بایسنقری (1350). تهران: شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران.
8. شاهنامه بایسنقری کتابخانه موزه کاخ گلستان، شماره 716.
9. شریعت‌پناهی، سید حسام‌الدین (۱۳۷۲). اروپایی‌ها و لباس ایرانیان. چاپ اول، تهران: هیرمند.
10. شریف‌زاده، عبدالمجید (1394). دو نگاره (تحلیل دو مجلس نگارگری از شاهنامه‌های خطی کتابخانه و موزه ملی ملک و کاخ‌موزه گلستان). چاپ اول، تهران: پازینه.
11. شهشهانی، سهیلا (۱۳۷۴). تاریخچه پوشش سر در ایران. چاپ اول، تهران: مدبر.
12. شیخی، علیرضا و میرصانع، عاطفه سادات (1398). مطالعه تطبیقی فرم سرپوش شاهانه در دوره‌های صفوی و قاجار. جلوه هنر، سال یازدهم (4)، 42-33.
13. غیبی، مهرآسا (۱۳۸۵). هشت‌هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. چاپ اول، تهران: هیرمند.
14. قپانداران، وجیهه (1393). تاریخ پوشاک ایرانیان. چاپ چهارم، قم: مهر بیکران.
15. متین، پیمان (۱۳۸۳). پوشاک ایرانیان. چاپ اول، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
16. محمدی، رامونا (۱۳۹۲). سیر تاریخ و تحولات پوشاک در ایران (از دوران پیش از تاریخ تا دوران معاصر). چاپ اول، تهران: مؤسسه جمال هنر.
17. نقوی، منیره سادات و مراثی، محسن (1391). مطالعه تطبیقی کلاه مردان در سفرنامه‌ها و نگاره‌های دوران صفوی با تأکید بر دیوارنگاره‌های کاخ چهلستون اصفهان. مطالعات تطبیقی هنر، دوره 2 (3)، 17-1.
18. یساولی، جواد (1369). مرقع شاهنامه شاه‌طهماسبی. چاپ دوم، تهران: فرهنگسرا یساولی.
19. یوسف‌پور، سوگل و فیاض انوش، ابوالحسن (1395). بررسی تاریخی پوشش سر در عصر تیموری (911-771 ه.ق.). تاریخ‌نامه خوارزمی، سال چهارم (1)، 223-189.
20. Oldenburg, Peter. (1976). A king’s book of kings (the shah-nameh of shah tahmasp), Imprimeries reunites.
21. URL 1: https://www.metmuseum.org/searchresults?q=Shah+nameh+of+shah+tahmasp(Access date 29/1/2023).
22. URL 2:https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ec/The_Court_of_Gayumars.jpg(Access date 29/1/2023).
23. URL3:https://persianpdf.com/book/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%BA%D8%B1%DB%8C/(Access date 8/9/2023).
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
