دوره 12، شماره 24 - ( 12-1401 )
دوره 12 شماره 24 صفحات 61-47 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ahmadi Tavana A, Almasi F. The Issue of Succession in the Illustrated Shahnamehs of the Three Timurid Princes (Shahnamehs of Baysunghur, Ibrahim Sultan and Mohammad Juki). mth 2023; 12 (24) :47-61
URL: http://mth.aui.ac.ir/article-1-1907-fa.html
URL: http://mth.aui.ac.ir/article-1-1907-fa.html
احمدی توانا اکرم، الماسی فتانه. مسئله جانشینی در شاهنامههای مصور سه شاهزاده تیموری (شاهنامههای بایسنقری، ابراهیم سلطان و محمد جوکی). نشريه علمي مطالعات تطبيقي هنر. 1401; 12 (24) :47-61
1- مربی، دانشکده هنر، دانشگاه فنی دختران تهران ولی عصر (عج). ، A_Ahmaditavana@yahoo.com
2- مربی، دانشکده هنر، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران.
2- مربی، دانشکده هنر، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران.
چکیده: (1038 مشاهده)
در حکومت‌های مختلف و در دوره زمامداری حاکمان متفاوت در ایران، پذیرش متن سیاسی و شاهانه شاهنامه و افزودن معانی تازه از طریق تصاویر نوعی مشروعیت سیاسی – فرهنگی برای سفارش‌دهنده‌های شاهنامههای مصور همراه داشت. در دوره تیموری و حکومت شاهرخ سه فرزند او که در پایتخت یا در نواحی دیگر به عنوان حاکمان محلی کتابخانههای فعال برای مصورسازی کتاب داشتند، سفارش شاهنامه مورد توجه ویژه بود. ابراهیم سلطان در شیراز، بایسنقر و محمد جوکی در هرات هر کدام در کتابخانههای خود نسخه خطی شاهنامه با شباهت‌ها و تفاوت‌هایی سفارش دادند. این شاهنامه‌ها از وجوه مختلف قابل بحث اند. هدف از پژوهش حاضر دریافت میزان تمایل این شاهزاده‌ها به جانشینی پدر است چرا که هر سه پیش از پدر از دنیا رفتند و هرگز دستشان به تاج و تخت پادشاهی نرسید. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش‌هاست: در چه موقعیتی هر سه شاهزاده تیموری( فرزندان شاهرخ) شاهنامههای مصور سفارش داده‌اند؟ چگونه توسط موضوعات نگاره‌های شاهنامههای مصور می‌توان به انگیزه‌ی پادشاهی و جانشینی پدر پی برد؟ با فرض پذیرفتن این که شاهنامههای مصور متأثر از زمینه‌های پیدایش خود هستند چگونه می‌توان نگاره‌ها را در این راستا تحلیل کرد؟ و در نهایت چرا سفارش‌دهندگان از شاهنامه برای بیان آرزوی خویش بهره برده‌اند؟ در این پژوهش با روش توصیفی _ تحلیلی، به مطالعه تطبیقی نگاره‌های این سه شاهنامه پرداخته شده و جمع‌آوری اطلاعات به صورت اسنادی و کتابخانه‌ای بوده است. در پایان یافته‌ها نشان میدهند که شاهنامههای برادران تیموری با داستان‌هایی که برای مصور شدن انتخاب کرده‌اند، به شکلی بیانیه سیاسی سفارش‌دهندگان و نشان‌دهنده ذهنیت آنها نسبت به مساله جانشینی و در نهایت پادشاهی هستند.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
هنرهای تجسمی
فهرست منابع
1. اعلامی زواره، زهرا و الهیاری، فریدون (1396). بررسی مشروعیت حکومت تیمور و جانشینان او (912-771ه.ق.) با رویکرد به اندیشه‌های سیاسی ایران. پژوهشنامه تاریخ، (48)، 18-1.
2. امیرخانی، غلامرضا (1395). تداوم و تحول در تاریخ‌نگاری ایران (بررسی و تحلیل آثار شهاب‌الدین عبدالله خوافی (حافظ ابرو)). چاپ اول، تهران: طرح نقد.
3. بهشتی، طیبه (1395). مروری بر آثار و تولیدات کتابخانه شاهزاده بایسنقر میرزا در هرات. پیام بهارستان، دوره دوم، سال هشتم (28)، 260-223.
4. پاکباز، رویین (1383). نقاشی ایران از دیرباز تا امروز. چاپ سوم، تهران: زرین و سیمین.
5. حافظ ابرو (1395). زبده التواریخ. تصحیح سید کمال حاج‌سیدجوادی، چاپ اول، جلد چهارم، تهران: اساطیر.
6. حسینی‌راد، عبدالمجید (1390). شاهکارهای نگارگری ایران. ترجمه کلود کرباسی، ماری پرهیزکاری و پیام پریشان‌زاده، چاپ دوم، تهران: موزه هنرهای معاصر تهران.
7. خواندمیر (1380). تاریخ حبیب السیر. تصحیح محمد دبیرسیاقی. چاپ چهارم، جلد سوم، تهران: خیام.
8. روزبهانی، محمدرضا (1397). تحول مبانی مشروعیت سلطنت: از یورش مغول تا برآمدن صفویان. چاپ اول، قم: دانشگاه مفید.
9. روملو، حسن (1384). احسن التواریخ. تصحیح عبدالحسین نوایی، چاپ اول، جلد اول، تهران: اساطیر.
10. رویمر، ه. ر. (1379). تاریخ تیموریان. ترجمه یعقوب آژند، چاپ اول، تهران: جامی.
11. سودآور، ابوالعلاء (1384). فرّه ایزدی در آیین پادشاهی ایران باستان. چاپ اول، تهران: نشر نی.
12. صحراگرد، مهدی (1387). ابراهیم سلطان بانی مجموعه دارالصفای شیراز. گلستان هنر، (13)، 90-93.
13. عبدالله‌یوا، فیروزه و ملویل، چارلز (1397). شاهنامه ابراهیم سلطان. ترجمه اکرم احمدی توانا، چاپ اول، تهران: مؤسسه تألیف و ترجمه و نشر آثار هنری (متن).
14. فراهانی منفرد، مهدی (1381). پیوند سیاست و فرهنگ عصر زوال تیموریان و ظهور صفویان. چاپ دوم، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
15. کاوسی، ولی‌الله (1389). تیغ و تنبور: هنر دوره تیموریان به روایت متون. چاپ اول، تهران: مؤسسه انتشاراتی متن.
16. کن بای، شیلا (1382). نقاشی ایرانی. ترجمه مهدی حسینی، چاپ پنجم، تهران: دانشگاه هنر.
17. ماحوزی، امیرحسین (1392). الگوی روابط پدر و پسر در شاهنامه فردوسی. ویژه‌نامه همایش بین‌المللی هزارمین سال سرایش شاهنامه فردوسی، بخش دوم مجموعه مقالات، معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی، 176-160.
18. منز، بئاتریس فوربز (1393). ایران عصر تیموری (قدرت، سیاست، مذهب). ترجمه اکبر صبوری، چاپ اول، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
19. منشی، روح‌الله (1389). تاریخ پسندیده، تحریری از ظفرنامه تیموری. تصحیح جمشید کیان فر، چاپ اول، تهران: اساطیر.
20. موسوی بجنوردی، کاظم (1393). تاریخ جامع ایران. چاپ اول، جلد دهم، تهران: مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
21. میرجعفری، حسین (1395). تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره تیموریان و ترکمانان. چاپ سیزدهم، اصفهان: سمت و دانشگاه اصفهان.
22. میرخواند (1380). روضه الصفا فی سیره الانبیا و الملوک و الخلفا. تصحیح جمشید کیان فر، چاپ اول، تهران: اساطیر.
23. نوحی، نوشین و فرخ‌فر، فرزانه. (1399). بازخوانی روایت در نگاره‌های شاهنامه ابراهیم سلطان (مکتب شیراز تیموری) با استناد به نظریه فلسفی هرمنوتیک پل ریکور. کیمیای هنر، (35)، 103-87.
24. هیلن‌برند، رابرت (1397). بررسی موضوعیِ شاهنامه شاه تهماسبی (شاهنامه شاهی). ترجمه اکرم احمدی توانا، پیام بهارستان، دوره دوم (32)، 48-29.
25. یاحقی، محمدجعفر (1388). فرهنگ اساطیر و داستان‌واره‌ها در ادبیات فارسی. چاپ دوم، تهران: فرهنگ معاصر.
26. Abdullaeva, F; Melville, Ch. (2008). The Persian Book of Kings. (Ibrahim Sultan's Shahnama). Oxford: Bodleian Library University of Oxford.
27. Brend, B. (2010). Muhammad Juki's Shahnamah of Firdausi, London: Royal Asiac Society.
28. Hillenbrand, R. (2010). Exploring a Neglected Masterpiece: The Gulistan Shahnama of Baysunghur. Iranian Studies, Volume 43 (1), 97-126. [DOI:10.1080/00210860903451246]
29. Grabar, O; Blair, Sh. (1992). The Illustrations of the Great Mongol Shahnama. Chicago & London: The university of Chicago Press.
30. Sims, E. (2002). Peerless Images. New Haven & London: Yale University Press.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
