دوره 9، شماره 17 - ( 6-1398 )
دوره 9 شماره 17 صفحات 123-107 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Khorasanizadeh M. Comparative Study of Illustration of three Manuscripts from the “Kitab al-Hiyal” Written by Badi' al-Zaman al-Jazari. mth 2019; 9 (17) :107-123
URL: http://mth.aui.ac.ir/article-1-1276-fa.html
URL: http://mth.aui.ac.ir/article-1-1276-fa.html
خراسانی زاده محمد. مطالعه تطبیقی مصورسازی سه نسخه خطی از «کتاب‌الحیل» بدیع‌الزمان جزری. نشريه علمي مطالعات تطبيقي هنر. 1398; 9 (17) :107-123
دانشجوی دکترای تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد، تهران. ، honarenab@gmail.com
چکیده: (3844 مشاهده)
بدیع‌الزمان جزری، دانشمند، مهندس، طراح و هنرمند خلاق سده ششم هجری در تمدن اسلامی بوده که 50 دستگاه خودکار را در کتاب "الجامع بین‌العلم و العمل النافع فی صناعت‌الحیل" مشهور به "کتاب‌الحیل" به‌همراه مصورسازی شرح داده است. این کتاب که سندی از توانمندی علمی، مهندسی و هنری او است، بارها نسخه‌برداری و بهره‌برداری شده است؛ به‌گونه‌ای که حداقل 20 نسخه از آن در موزه‌های دنیا وجود دارند. اما پژوهش‌هایی که در کشور ما درباره وی و کتاب مصور او خصوصاً با رویکرد تاریخ هنر انجام شده، محدود و ناکافی هستند؛ در حالی که این کتاب، هم از حیث مصورسازی در نسخه‌های خطی متعدد، هم از لحاظ شیوه طراحی محصول و هم به‌واسطه پرداختن به ابزارهای موسیقیایی، از لحاظ تاریخ هنر حائز اهمیت است. در این پژوهش که روش آن توصیفی و تحلیلی است، با هدف مطالعه شیوه‌های مصورسازی کتاب جزری، داده‌های کتابخانه‌ای گردآوری شده و نسخه‌های خطی تاریخی مورد مشاهده، تحلیل و تطابق قرار گرفته‌اند. جامعه مورد مطالعه این پژوهش، نگاره‌ها و مصورسازی‌های کتاب جزری در سه نسخه خطی آن (نسخه مورخ 715 هجری، نسخه 3306 برلین و نسخه 2477 پاریس) بوده که به‌عنوان نمونه، به‌صورت غیراحتمالی، 3 نگاره از آنها انتخاب شده و در نُسخ سه‌گانه، به‌صورت تطبیقی مطالعه شده‌اند. سؤال اصلی این تحقیق که هدف پژوهش را مشخص می‌کند این است که در مصورسازی نسخه‌های مختلف کتاب جزری، از چه شیوه‌های هنری استفاده شده است؟ در خلال پژوهش، به این سؤالات نیز پاسخ داده می‌شود که؛ چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی میان تصاویر نسخ گوناگون این کتاب وجود دارند؟ مصورسازی کتاب جزری در طی زمان، چه سیر تحولی را طی کرده است؟ و نسخه‌های گوناگون آن، چه ویژگی‌هایی دارند؟ لذا، به بررسی نسخه‌های خطی مذکور پرداخته شد و مشخص شد که نسخه خطی مورخ 715 هجری، کاملاً هنرمندانه و بر اساس مکتب نگارگری عباسی، کتاب‌آرایی شده است؛ اما هر چه از زمان نگارش این کتاب فاصله گرفته شد، از جنبه‌های هنری تصاویر کاسته شد؛ به‌طوری که تصاویر دو نسخه دیگر، تبدیل به مصورسازی‌های فنی و هندسی شده و ارزش‌های هنری بسیار کمتری نسبت به نسخه 715 هجری دارند.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
هنرهای تجسمی
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
