1- دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
2- استادیار، گروه هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، tahirrizazadeh@gmail.com
چکیده: (4312 مشاهده)
این پژوهش، به مقایسه مضامین مشترک تصویرشده در نگارههای نسخ مصور دورههای ایلخانی و تیموری میپردازد. بر اساس دستهبندی الگ گرابر، مضامین موجود در نقاشی ایرانی، به هفت عنوان تاریخی، مذهبی، حیوانات، حماسی، عشق تغزلی، واقعگرایانه و تزئینی تقسیم شده که مضامین تاریخی، مذهبی، حیوانات و حماسی در هر دو دوره مشترکات بیشتری دارند. در این پژوهش، تنها بهبررسی این چهار مضمون و علل در نظر گرفتن آنها پرداخته میشود. هدف از این تحقیق، بررسی اهداف تصویرگری مضامین یکسان در نسخ دورههای فوق است. پرسش پژوهشی تحقیق این است که بهلحاظ مضامین مورد نظر، چه تفاوتها و شباهتهایی میان نقاشیهای موجود در نسخ مصور دو دوره وجود دارند؟ این پژوهش، بهشیوه توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر آن است که صورتگریِ نسخ تاریخی در دوره ایلخانان گستردهتر از عهد تیموریان است؛ بهنظر میرسد علت این امر، اعلام تعهد مغولان در قبال میراث ایرانیان است. از نظر مضامین مذهبی در دوره ایلخانی، موضوعات دینی غیراسلامی؛ مانند موضوعات مسیحی و بودایی، در کنار موضوعات اسلامی بهکار رفتهاند که مثلاً درباره موضوعاتی مسیحی، حضور مسیحیان در ردههای بالای حکومتی، دلیل این امر است. در عهد تیموریان، حضور موضوعات غیراسلامی، کمرنگ و در عوض، موضوعات اسلامی مخصوصاً شیعی پررنگ شدند. سومین مضمون مشترک و پرکاربرد این دورهها، مضمون حیوانات بوده که ظاهراً در دوره تیموری نسبتاً بیشتر از عهد ایلخانی است؛ سبب این ادعا علاوه بر نسخ مشابهی چون کلیله و دمنه، عجایبالمخلوقات قزوینی و نسخی با صحنههای شکار در دو دوره، نگارههای تکبرگی و نسخ منطقالطیر در عهد تیموری هستند. تفاوت این دو دوره در کاربرد مضمون حماسی در نسخ مصور، اغلب به جزئیات برمیگردد. همچنین، رونق این مضمون در عهد تیموری با توجه به تعداد بیشتر شاهنامههای مصور، بیشتر است. در نهایت، میتوان چنین نتیجه گرفت که تشابهات میان مضامین مشترک این دورهها بیشتر هستند.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
هنرهای تجسمی