دوره 10، شماره 20 - ( 11-1399 )
دوره 10 شماره 20 صفحات 46-31 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Hoseini S, Vandshoari A. Comparative Study of the Form and Motif of Metal and Glassware in the 5th and 6th Centuries AH. mth 2021; 10 (20) :31-46
URL: http://mth.aui.ac.ir/article-1-1511-fa.html
URL: http://mth.aui.ac.ir/article-1-1511-fa.html
حسینی شیما، وندشعاری علی. مطالعه تطبیقی فرم و نقش ظروف فلز و آبگینه در سده‌های 5 و 6 هجری قمری. نشريه علمي مطالعات تطبيقي هنر. 1399; 10 (20) :31-46
شیما حسینی1 
، علی وندشعاری 2
، علی وندشعاری 2
1- کارشناس ارشد هنر اسلامی، دانشکده هنر صناعی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
2- دانشیار، دانشکده فرش، دانشگاه هنر اسلامی تبریز. ، a.vandshoari@tabriziau.ac.ir
2- دانشیار، دانشکده فرش، دانشگاه هنر اسلامی تبریز. ، a.vandshoari@tabriziau.ac.ir
چکیده: (3639 مشاهده)
در دوره سلجوقی، پایداری سیاسی و اجتماعی بر ایران حاکم شد و این امر، گسترش هنرهای متعدد از جمله هنر فلزکاری و آبگینه‌سازی را به دنبال داشت. تولید ظروف کاربردی توسعه یافت. هم‌زمانی، هم‌مکانی و کاربردی بودن این ظروف، موجب بروز شباهت‌های فراوانی در فرم و نقش ظروف فلز و آبگینه دوره سلجوقی شد. مسئله اصلی در این تحقیق، چگونگی و نحوه اجرای الگوهای هنری-بصری مانند فرم و نقش در دو گروه از آثار کاربردی با جنس متفاوت این دوره است. سؤال اصلی در این مقاله، یافتن وجوه اشتراک و افتراق "فرم" و "نقش‌مایه‌ها" در ظروف فلزی و آبگینه سلجوقی است و هدف کلی، ابتدا شناسایی کلی ویژگی‌های فرمی و نقش‌مایه‌های حاکم بر هنر دوره سلجوقی بوده و سپس، تطبیق ساختار فرم و نقش‌مایه این ظروف، جهت دست‌یابی به وجوه اشتراک و افتراق آثار، و در نهایت، توسعه دانش نظری در خصوص هنر دوره سلجوقی است. نوع تحقیق، توصیفی-تاریخی و تحلیل با رویکرد تطبیقی-کیفی است. جمع‌آوری اطلاعات، به روش کتابخانه‌ای و اسنادی است. جامعه آماری پژوهش، 30 تصویر شامل 15 اثر فلزی و 15 اثر آبگینه است که به صورت هدفمند انتخاب شده و مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. نتایج نشان می‌دهند فرم ظروف فلز و آبگینه، از الگوی کاملاً مشابهی پیروی نموده است و جزئیات مشترکی دارد. وجود نقوشی چون؛ زنجیره‌های هندسی، اسلیمی، پالمت، گل شش‌پر، طاووس و خرگوش بر هر دو، نمایانگر میزان تأثیرپذیری مشترک این هنرها از الگوهای مشابه است. شاخص‌ترین وجه اشتراک در نقوش این آثار، وجود عبارت دعای خیر برای دارنده به خط کوفی است. وجود برخی افتراقات چون؛ تنوع در نقش و جزئیات در فرم ظروف فلزی همچون رنگ و شفافیت در ظروف آبگینه، شاید مولود تفاوت ماهیتی و خاصیت مکانیکی ماده سازنده بوده است.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
هنرهای کاربردی
فهرست منابع
1. آیت‌الله‌زاده شیرازی، باقر (1362). بررسی هنر فلزکاری در دوره سلجوقی. هنر و معماری، (3)، 179-164.
2. آیت‌اللهی، حبیب و پاکیاری، سارا (1382). فلزکاری از مکتب خراسان تا عصر مغول. هنر و معماری، (20)، 148-138.
3. انصاری، مجتبی و موسوی حجازی، بهار (1381). تحلیل زیبایی‌شناسانه نقوش در فلزکاری ایران. فصلنامه مدرس هنر، 1 (2)، 86-67.
4. بهمنی، پردیس (1392). رویکرد پایداری در طراحی اشیای کهن ایران. نشریه علمی-پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، (5)، 13-5.
5. بهمنی، پردیس (1394). مقدمه‌ای بر طرح اشیا در هنر اسلامی ایران. چاپ اول، تهران: فخراکیان.
6. خانپور، آرزو و انزابی، نعیمه (1394). مطالعه تطبیقی نقوش آبگینه سلجوقی با فاطمیان مصر در سده پنج و شش هجری قمری. مطالعات تطبیقی هنر، سال پنجم (9)، 121-105.
7. خزایی، محمد و موسوی حجازی، بهار (1391). زبان و بیان در فلزکاری ایران: دوره اسلامی تا حمله مغول. ماه هنر، (165)، 17-4.
8. دیماند، س.م. (1383). راهنمای صنایع اسلامی. ترجمه عبدالله فریار، تهران: علمی فرهنگی.
9. رضازاده، طاهر (1394). فلزکاری غرب ایران در سده‌های ششم و هفتم هجری. چاپ اول، تهران: علمی فرهنگی کتیبه.
10. رضازاده، طاهر؛ آیت‌اللهی، حبیب و مراثی، محسن (1394). شناسایی مراکز و ویژگی‌های فلزکاری، شمال مرکز و غرب ایران از آغاز سده 6 ه.ق. تا حمله مغول. پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، 5 (8)، 189-179.
11. ظفرمند، سید جواد (1384). چیستی فرم در هنر. هنر و معماری، (4)، 13-8.
12. علی‌اکبرزاده کرد میهنی، هلن (1373). شیشه: مجموعه مرز بازرگان. تهران: موزه ملی ایران.
13. کونل، ارنست (1368). هنر اسلامی. ترجمه هوشنگ طاهری، چاپ دوم، تهران: طوس.
14. گلارک، جی و هیراموتو، سومی (1355). سیری در صنایع دستی ایران. ترجمه یحیی ذکاء، تهران: بانک ملی.
15. گلدشتاین، سیدنی.ام. (1387). کارهای شیشه. ترجمه ناصر پورپیرار، چاپ اول، تهران: کارنگ.
16. لمبتون، آن.ک.س (1363). سیری در تاریخ ایران بعد از اسلام. ترجمه یعقوب آژند، تهران: امیرکبیر.
17. محمدزاده میانجی، مهناز و چنانه، مهسا (1393). مطالعه شکل و روش ساخت آثار آبگینه جرجان سده سوم تا ششم هجری. جلوه هنر، دوره جدید (11)، 81-65.
18. نکویی، مصطفی (1393). شکوفایی هنر سلجوقی. فصلنامه پارسه، سال چهاردهم (22)، 142-113.
19. وارد، ریچل (1384). فلزکاری اسلامی. ترجمه مهناز شایسته‌فر، چاپ اول، تهران: مؤسسه مطالعات هنر اسلامی.
20. Allan, J.W. (1982). Nishapur: Metalwork of the Early Islamic period. New York: Metropolitan Museum of Art.
21. Carboni, S.(2001). Glass from Islamic lands. London: Thames&Hudson.
22. Eravsar, O. ; Karpuz, H. & Divarci, I. (2013). Buyuk Selcuklu mirasi. Istanbul: Kristal Matbaacilik San.
23. Kuratola, Giovanni (2012). Art from the Islamic civilization. Kuwait: Al_sabah collection.
24. Rogers, J.M. (2010). The art of islam- masterpieces from the khalili collection. London: Thames & Hudson.
25. URL 1: britishmuseum.org (access date: 2018/06/01).
26. URL 2: www.jstor.org (access date: 2018/07/18).
27. URL 3: furnishyourcastle.com (access date: 2018/07/15).
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
