RT - Journal Article T1 - Criteria of Artistic Expression in the First and Second Half of Qajar Era with an Emphasis on the Murals of Royal Reception in Negarestan Palace and Nezamiyeh Mansion JF - mthonar YR - 2020 JO - mthonar VO - 10 IS - 19 UR - http://mth.aui.ac.ir/article-1-1479-fa.html SP - 49 EP - 67 K1 - Qajar Painting K1 - Negarestan Palace K1 - Nezamiyeh Mansion K1 - Royal Reception Mura AB - دیوارنگاری، از رسانه‌های هنریِ شاخصِ عصر قاجار و عرصه‌ای مهم برای بازنمایی مضامین درباری و سلطنتی به شمار می‌آمده است. در این دوره، شمار زیادی از این آثار در کاخ‌ها و عمارت‌ها وجود داشته که هر چند بخش عمده آنها امروزه از میان رفته‌اند، در منابع مکتوب و تصویری می‌توان وصف آنها را مطالعه یا نگاره‌ای از این آثار را مشاهده کرد. نقاشی‌های دیواری صف سلام فتحعلی‌شاه در کاخ نگارستان و ناصرالدین‌شاه و درباریان او در عمارت نظامیه، در زمره همین آثار تاریخی و یادمانی قرار داشته‌اند.‌ این دو دیوارنگاره، ویژگی‌های منحصر به‌فردی را در حیطه تصویرگری و نمود شاخصه‌های بصریِ هنرِ نیمه اول و دوم قاجار به نمایش گذاشته و هر یک به نوعی، نماینده گفتمان تصویریِ این دو برهه تاریخی به حساب می‌آیند. پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود این است که این دو اثر، در راستای بازنمایی چه ویژگی‌های سبک‌شناختیِ منحصری از هنر قاجار هستند؟ و چه معیاری در گفتمان هنری آنها تفاوت ایجاد می‌کند؟ نتایج پژوهش که به شیوه تطبیقی و توصیفی- تحلیلی انجام گرفته، مبین آن است که هر دو نقاشی، با هدفِ تجسمِ قدرت مطلقه، اقتدار، جایگاه و منزلت شخص شاه و نمایش کثرت حامیان و تابعان او ترسیم شده‌اند. با این وجود، آنچه دو اثر فوق را از هم متمایز ساخته و هر یک را نماینده گفتمان هنری عصر خود می‌سازد، بُعد "معناشناسی" و "شبیه‌سازی" آنها است. این دو حیطه مفهومی، نخست به شکل قالب‌های آرمانی، قراردادی و تثبیت‌شده، و توصیفات قالبی و نمود خواست‌ها، با گرایش به همسانی و یکنواختی (از مقتضیات بُعد معناییِ نظام هنریِ نیمه اول حکومت قاجار)، در دیوارنگاره صف سلام نگارستان و سپس، به‌صورت مؤلفه‌هایی چون بازنمود عینی، ثبت ظواهر، تفاوت و تمایز، کاستن از خصلت نمادین آرایه‌ها، ظهور هویت‌های مستقل و تقویت عامل تشخص و تفرد پیکرها، در دیوارنگاره صف سلام نظامیه (بُعد شبیه‌سازی هنر در نیمه دوم این دوره) نمود می‌یابند. LA eng UL http://mth.aui.ac.ir/article-1-1479-fa.html M3 10.29252/mth.10.19.49 ER -