TY - JOUR T1 - Comparative Study of the Form and Motif of Metal and Glassware in the 5th and 6th Centuries AH TT - مطالعه تطبیقی فرم و نقش ظروف فلز و آبگینه در سده‌های 5 و 6 هجری قمری JF - mthonar JO - mthonar VL - 10 IS - 20 UR - http://mth.aui.ac.ir/article-1-1511-fa.html Y1 - 2021 SP - 31 EP - 46 KW - Seljuk period KW - metal ware KW - glassware KW - form and motif matching. N2 - در دوره سلجوقی، پایداری سیاسی و اجتماعی بر ایران حاکم شد و این امر، گسترش هنرهای متعدد از جمله هنر فلزکاری و آبگینه‌سازی را به دنبال داشت. تولید ظروف کاربردی توسعه یافت. هم‌زمانی، هم‌مکانی و کاربردی بودن این ظروف، موجب بروز شباهت‌های فراوانی در فرم و نقش ظروف فلز و آبگینه دوره سلجوقی شد. مسئله اصلی در این تحقیق، چگونگی و نحوه اجرای الگوهای هنری-بصری مانند فرم و نقش در دو گروه از آثار کاربردی با جنس متفاوت این دوره است. سؤال اصلی در این مقاله، یافتن وجوه اشتراک و افتراق "فرم" و "نقش‌مایه‌ها" در ظروف فلزی و آبگینه‌ سلجوقی است و هدف کلی، ابتدا شناسایی کلی ویژگی‌های فرمی و نقش‌مایه‌های حاکم بر هنر دوره سلجوقی بوده و سپس، تطبیق ساختار فرم و نقش‌مایه این ظروف، جهت دست‌یابی به وجوه اشتراک و افتراق آثار، و در نهایت، توسعه دانش نظری در خصوص هنر دوره سلجوقی است. نوع تحقیق، توصیفی-تاریخی و تحلیل با رویکرد تطبیقی-کیفی است. جمع‌آوری اطلاعات، به روش کتابخانه‌ای و اسنادی است. جامعه آماری پژوهش، 30 تصویر شامل 15 اثر فلزی و 15 اثر آبگینه است که به صورت هدفمند انتخاب شده و مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. نتایج نشان می‌دهند فرم ظروف فلز و آبگینه، از الگوی کاملاً مشابهی پیروی نموده است و جزئیات مشترکی دارد. وجود نقوشی چون؛ زنجیره‌های هندسی، اسلیمی، پالمت، گل شش‌پر، طاووس و خرگوش بر هر دو، نمایانگر میزان تأثیرپذیری مشترک این هنرها از الگوهای مشابه است. شاخص‌ترین وجه اشتراک در نقوش این آثار، وجود عبارت دعای خیر برای دارنده به خط کوفی است. وجود برخی افتراقات چون؛ تنوع در نقش و جزئیات در فرم ظروف فلزی همچون رنگ و شفافیت در ظروف آبگینه، شاید مولود تفاوت ماهیتی و خاصیت مکانیکی ماده سازنده بوده است. M3 10.52547/mth.10.20.31 ER -