1- دانشکده هنر، دانشگاه هنر شیراز ، m.foroughinia@gmail.com
2- دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا (س)، تهران
چکیده: (4983 مشاهده)
معراج پیامبر اسلام (ص) از مهمترین موضوعات دینی است که بازنمایی آن در نسخ خطی ممالک اسلامی بهویژه در ایران، از اوایل دوره اسلامی حائز اهمیت بوده است. در دوره های تیموری و صفوی، نگارگران بسیاری هنر خود را در این حیطه آزمودند و افراد صاحبنامی همچون کمالالدین بهزاد و سلطان محمد، آثاری فاخر در این زمینه خلق نمودند. در دوره صفوی، بهواسطه روابط فرهنگی دربار صفوی و گورکانی، این هنرنمایی به کشور هند انتقال یافته و از آن دوره معراجنگاری در این کشور رواج یافت
هدف از این پژوهش، مطالعه سیر تحول بازنمایی نگارههای معراج ایرانی، بعد از ورود به کشور هند از طریق مطالعه عناصر تصویری معراجنگارههای شاخص دو کشور است. پرسش اصلی این مقاله عبارت است از: عناصر تصویری معراجنگارههای گورکانی، چه تأثراتی از معراجنگارههای صفوی پذیرفته و چه تأثیراتی بر معراجنگاریهای ایران داشته است؟ این مطالعه از نوع تطبیقی عرضی با برش تاریخی و مبتنی بر رویکرد تأثیر و تأثر است که به شیوه توصیفی - تحلیلی و به استناد منابع کتابخانهای انجام یافته است. یافتهها بیانگر آن است که عناصر تصویری معراجنگاریهای اوایل دوره گورکانی به دلیل نسخهبرداری مستقیم از کتب خطی ایران، بسیار متأثر از معراجنگارههای دوره صفوی است و سبک معراجنگاریهای سلطان محمد و کمالالدین بهزاد در این آثار مشهود است؛ ولی بهتدریج با استقلال نگارگران هند از تعلیمات هنرمندان ایرانی، این عناصر، تحت تأثیر فرهنگ بومی هند، متحول شدهاند و در اواخر دوره گورکانی، عناصر تحولیافته معراجنگارههای گورکانی، در برخی معراجنگارههای دیگر کشورهای اسلامی ازجمله ایران نیز ظهور مییابند.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
هنرهای تجسمی