دوفصلنامه علمي

برخی از داستان‌های کهن ایرانی هم در آثار ادیبان و شاعران جلوه هنری یافته‌اند و هم با قلم نقاشان و هنرمندان نشان داده ‌شده‌اند. به شکار رفتن بهرام‌گور با همراهی کنیزکش ازجمله حکایات مربوط به زندگی این شاه ساسانی است که در منابع گوناگون تاریخی و ادبی به اشکال گوناگون توصیف و روایت شده‌ است و در دوره‌های مختلف بر آثار هنری با سبک‌های گوناگون نقش‌شده. مقایسه جزئیات نقش‌های مربوط به این داستان با توصیفات شاعرانی چون فردوسی و نظامی و یافتن وجوه اشتراک و اختلاف آنها می‌تواند ما را به تأثیر و تأثر احتمالی آثار شعری با آثار هنری رهنمون شود. در این پژوهش که به شیوه توصیفی- تطبیقی صورت گرفته ‌است، پس از بررسی توصیف فردوسی و نظامی از داستان بهرام و آزاده، تصاویر مربوط به این داستان در دو بخش آثار پیش از اسلام و آثار دوره اسلامی به‌ویژه آثار سفالین، فلزی، کاشی‌ها و نگاره‌ها به‌تفکیک، بررسی شده و تطابق هریک با آثار شعری مورد توجه قرار گرفته ‌است. همچنین، نشان داده شده که این حکایت در طی قرن‌ها و در گستره جغرافیایی وسیعی، از شهرت و رواج برخوردار بوده ‌است. ضمن‌اینکه درباره آثار پیش از اسلام، تطابق تصاویر با جزئیات توصیفات فردوسی، احتمال خطا در تاریخ‌گذاری آثار یا دسترسی فردوسی به منابع تصویری مطرح شده ‌است. درباره آثار دوره اسلامی نیز مشخص شده که روایت فردوسی بیش از دیگر روایات و ازجمله روایت معروف نظامی موردِتوجه بوده ‌است.