TY - JOUR JF - mthonar JO - mth VL - 10 IS - 20 PY - 2021 Y1 - 2021/2/01 TI - A Comparative Study between the Texts and Images of Abu Bakr and Imam ‘Ali in the Ilkhanid and Timurid Copies of the Jamiʿ al-Tawarikh TT - مطالعۀ تطبیقی متن و تصاویر ابوبکر و امام علی(ع) در نسخ جامع‌التواریخ ایلخانی و تیموری N2 - امروزه، چهار نسخه "جامع‌التواریخِ" تولیدشده تحت نظارت خود رشیدالدین فضل‌‌الله در آغاز سده هشتم/چهاردهم باقی مانده‌اند؛ سه نسخه به زبان فارسی و یک نسخه به زبان عربی. حدود یک قرن پس از کتابت، هر چهار نسخه در تملک شاهرخ پادشاه تیموری بوده‌اند. از آنجایی که این کتب ناقص بوده‌اند، شاهرخ به مورخ دربار خویش حافظ ابرو می‌فرماید که نسخه‌های فارسی را تکمیل کند. در روند تکمیل یکی از نسخ، تغییراتی قابل‌تأمل هم در متن و هم در تصاویر آنها صورت می‌گیرند. از آنجا که تیموریانِ حنفی‌مذهب به سختگیری‌های مذهبی شهره بودند، مطالعه دست‌کاری‌های آنان در بخش تاریخ صدر اسلام "جامع‌التواریخ" اهمیت فراوانی دارد. این مقاله که حاصل بررسی اصل نسخه‌ها در کتابخانه کاخ توپکاپی است، با بهره‌گیری از مطالعه کتابخانه‌ای و نسخه‌شناختی، و به روش‌های تطبیقی و تاریخی انجام شده است. یکی از اهداف این نوشتار در حوزه متن‌شناسی، تبیین ضرورت توجه به تاریخچه نسخ خطی و مهاجرت‌های آنها در روند تصحیح متون است. در حوزه تصویر نیز به مطالعه تطبیقی تصاویر افزوده‌شده به این نسخه‌ها در دوره‌های ایلخانی و تیموری پرداخته می‌شود. مهم‌ترین سؤالات مطرح در این راستا از این قرار هستند؛ حافظ ابرو تا چه میزان و در چه بخش‌هایی از متن "جامع‌التواریخ" دست‌کاری کرده است؟ در فرآیند بررسی تصاویر خلفای راشدین، کدام خلیفه اهمیت بیشتری برای تیموریان داشته است و چرا؟ یکی از یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که جدیدترین چاپ "جامع‌التواریخ"، در حقیقت "مجمع‌التواریخ" اثر حافظ ابرو بوده که به اشتباه نوشته رشیدالدین دانسته شده است. همچنین می‌توان گفت که در نسخه‌های جامع‌التواریخی که توسط حافظ ابرو تکمیل شده‌اند، تأکید بیشتری بر روی ابوبکر وجود دارد که این تأکید هم در دست‌کاری‌های حافظ ابرو در متن مشهود است و هم در تصاویری که از خلفای اربعه ترسیم شده است. SP - 1 EP - 14 AU - Ghiasian, Mohamad Reza AD - Assistant Professor, Faculty of Architecture and Art, University of Kashan, Iran KW - Jamiʿ al-Tawarikh KW - Rashid al-Din KW - Hafiz-i Abru KW - Abu Bakr ibn Abi Quhafa KW - Shahrukh UR - http://mth.aui.ac.ir/article-1-1529-fa.html DO - 10.52547/mth.10.20.1 ER -