1- کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد.
2- استادیار، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد. ، Shateri.mitra@lit.sku.ac.ir
3- استادیار، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد.
چکیده: (4629 مشاهده)
دوره تیموری، یکی از درخشانترین ادوار ایرانزمین در هنرهای مختلف همچون معماری و نگارگری است و شاهنامه بایسنقری بهعنوان شاهکار مکتب نگارگری هرات که بهتاریخ 833 هجری قمری در کتابخانه سلطنتی شاهزاده تیموری؛ بایسنقر میرزا تهیه شده، از باشکوهترین آثار بهجا مانده از این سبک نگارگری است. در 6 نگاره از 22 نگاره این نسخه، بناهای سلطنتی با کارکرد قلعه و کاخ تصویر شدهاند که در نگاه نخست، تزئینات کاشیکاری لاجوردیرنگ، نمای بناهای تیموری را در ذهن بینندگان تداعی میکند. ترسیم نقشمایههای گیاهی، هندسی و کتیبهای این بناها با دقت صورت گرفته است. بناهای 5 نگاره، کتیبههای کوفی و ثلث دارند. این مقاله در صدد پاسخگویی به این پرسش است که کتیبههای بناهای نگارههای شاهنامه بایسنقری چه ویژگیهایی دارند و تا چه حد بر کتیبههای بناهای تیموری همزمان منطبق هستند؟ اهداف اصلی پژوهش عبارتند از:
مقایسه و تطبیق کتیبههای ابنیه نگارههای شاهنامه بایسنقری با کتیبههای بناهای قلمرو شرقی تیموریان در محدوده زمانی آغاز تشکیل این سلسله در سال 771 هجری قمری تا سال ساخت این نسخه، از لحاظ نوع خط، رنگ، تزئینات و محل قرارگیری.
بررسی اهمیت نگارههای این نسخه در مطالعات معماری تیموری با استناد به کتیبهنگاری آنها.
اطلاعات بهشیوه کتابخانهای، گردآوری و با روش توصیفی- تطبیقی و تحلیلی ارائه شدهاند. نتایج پژوهش نشان میدهند که اغلب ویژگیهای کتیبههای نگارههای شاهنامه بایسنقری با کتیبههای بناهای قلمرو شرقی تیموریان منطبق هستند. با استناد به متن کتیبههای ثلث نگارههای دیدار زال و رودابه و دیدار گلنار و اردشیر، بناهای تصویرشده در نگارهها، از بناهای بایسنقر میرزا الهام گرفته شدهاند. از آنجایی که بسیاری از بناهای متعلق به این شاهزاده و دیگر فرمانروایان تیموری در آسیای میانه در گذر زمان نابوده شدهاند، این نگارهها میتوانند بهعنوان منبعی قابلاستناد، در بازسازی ویژگیهای معماری و تزئیناتی آنها مورد توجه قرار گیرند.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
سایر