دوره 8، شماره 15 - ( 6-1397 )                   دوره 8 شماره 15 صفحات 54-39 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Akhavani S, Mahmoudi F. Visual solutions in visualizing and legitimizing astrology in illustrated Falnama of the Safavid era. mth 2018; 8 (15) :39-54
URL: http://mth.aui.ac.ir/article-1-1000-fa.html
اخوانی سعید، محمودی فتانه. راهکارهای بصری در مصورسازی و مشروعیت بخشی به احکام نجوم در فال‌نامه های مصور دوره صفویه. نشريه علمي مطالعات تطبيقي هنر. 1397; 8 (15) :39-54

URL: http://mth.aui.ac.ir/article-1-1000-fa.html


1- دانش آموخته کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشگاه مازندران.
2- دانشیار، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه مازندران. ، f.mahmoudi@umz.ac.ir
چکیده:   (5389 مشاهده)
باور به تأثیر وضعیت اجرام آسمانی بر اتفاقات و رویدادهای زندگی انسان، از دیرباز در میان اقوام مختلف متداول بوده است. مفاهیم احکام نجومی در هنر ایران به‌صورت نقش­مایه­های تزیینی در فلزکاری و دیگر هنرهای کاربردی در دوره­های مختلف مورداستفاده قرار گرفته است، اما در فال‌نامه­های مصور دوره صفویه، این مفاهیم نه در ساحت تزیین بلکه در ماهیت اصلی خود؛ یعنی ابزاری برای پیش­گویی ظاهر شده است. پیش­گویی از طریق احکام نجومی در دوره اسلامی، با ممنوعیت نهاد دینی مواجه بوده است. با توجه به نقش تعیین­کننده مذهب در حکومت صفویان، این مسأله مطرح می­شود که پیش­گویی از طریق استفاده از مفاهیم احکام نجومی چگونه در نگارگری فال‌نامه­های مصور عصر صفوی نمود پیدا کرده و چه راهکارهایی برای مشروعیت­بخشی به آن در برابر ممنوعیت نهادهای دینی اتخاذ شده است؟ در این مقاله برای پرداختن به این مسأله با روش توصیفی_تحلیلی_تطبیقی، چهار نسخه فال‌نامه طهماسبی (پراکنده)، فال‌نامه فارسی موزه توپقاپی­سرای، فال‌نامه فارسی درسدن آلمان و فال‌نامه ترکی سلطان احمد اول موردمطالعه قرار گرفته است. در این پژوهش، ابتدا حضور مفاهیم احکام نجومی در نگاره­های این چهار نسخه موردبررسی قرار گرفته و پس از آن، نحوه تصویرسازی مفاهیم احکام نجوم و راهکارهای مشروعیت­بخشی به این شیوه پیش­گویی، تطبیق داده شده است. نتیجه این پژوهش حاکی از این است که به‌دلیل ممنوعیت شرعی استفاده از احکام نجوم در پیش­گویی، این مضامین در نگاره­های قدیمی­ترین نسخه فال‌نامه مورداستفاده قرار نگرفته و تنها در متن فال آن به این مفاهیم اشاره شده است، اما در نسخه­های بعدی، این مفاهیم به­طور مستقیم در نگاره­ها تصویرسازی شده و از راهکارهایی مثل استفاده از آیات قرآنی در هر نگاره، استفاده از شمایل­های مذهبی در کنار مضمون تنجیم و هم‌چنین استفاده از تصویر فرشتگان برای مشروعیت‌بخشیدن به کاربرد احکام نجومی در پیش­گویی، بهره گرفته شده است.
متن کامل [PDF 1766 kb]   (2020 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: هنرهای تجسمی

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به نشریه علمی مطالعات تطبیقی هنر می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Scientific Journal of Motaleate-e Tatbiqi-e Honar

Designed & Developed by : Yektaweb